Wiele osób zgłasza się w okresie jesień-wiosna do poradni lekarza rodzinnego deklarując wystąpienie pewnych objawów, które nawet laicy zwykle potrafią określić mianem zapalenia zatok.
W budowie naszej czaszki wyróżniamy przestrzenie, nazywane zatokami, których rolą jest ogrzanie oraz nawilżenie powietrza, które trafia do naszych dróg oddechowych. Wyróżniamy cztery rodzaje zatok: czołowe, szczękowe, klinowe – znajdują się wewnątrz czaszki i sitowe, czyli te znajdujące się między oczami.
Ponieważ zatoki to kolejna po jamie nosa linia obrony przed wnikaniem drobnoustrojów, pyłów, zanieczyszczeń itp., wiele osób cierpi na ich zapalenia.
Znamy wiele przyczyn zapalenia zatok, zarówno przewlekłego, jak i ostrego. Wśród nich prym wiodą wirusowe i bakteryjne infekcje, ale należy brać pod uwagę również infekcje grzybicze, próchnicę zębów, alergie i astmę, drażnienie błony śluzowej różnorodnymi substancjami, od dymu tytoniowego przez narkotyki, aż po kontakt z chemikaliami, związany głównie z wykonywanym zawodem, czy pracami w rolnictwie. Występowaniu zapalenia zatok sprzyja alergia oraz astma oskrzelowa.
Każda z wymienionych powyżej zatok ma połączenie z jamą nosową, co zapewnia swobodny przepływ powietrza oraz skuteczne odpływanie wydzieliny. Niestety obrzęk błony śluzowej wywołany przez jeden lub kilka czynników, które zostały wyżej wymienione powoduje, że ujście do jamy nosowej zamyka się, a czynniki infekcyjne zostają niejako uwięzione wewnątrz zatoki i mają tam znakomite warunki rozwoju.
Objawy zapalenia zatok, są znane większości z nas i zależą od tego, która zatoka została zainfekowana.
W przypadku zatok czołowych objawy to najczęściej ból głowy w okolicy czołowej, nasilający się podczas zmiany pozycji czy pochylania.
Zapalenie zatok sitowych objawia się zwykle bólem i uciskiem w kącikach oczu, natomiast zapaleniu zatok szczękowych towarzyszy ból zębów, ból skroni, nasilający się podczas zmiany pozycji.
Niezależnie od zajętej zatoki, możemy zauważyć katar, wydzielinę spływającą po tylnej ścianie gardła, powodując w ten sposób wystąpienie kaszlu, uczucie zatkanego nosa i uszu, podwyższoną temperaturę, nieprzyjemny zapach z ust. Zwykle podanie lekarzowi części z powyższych objawów wystarczy do postawienia rozpoznania i rozpoczęcia leczenia. W przypadku przedłużających się infekcji zatok zleca się badania obrazowe.
Ostre zapalenia zatok trwa zazwyczaj kilka tygodni, jeśli przedłuża się powyżej ośmiu tygodni, zaczynamy mówić o przewlekłym zapaleniu zatok. Przewlekłe zapalenie zatok okazuje się zwykle bakteryjnym dlatego wymaga zwykle przyjmowania antybiotyku, poza nim podaje się niesteroidowe leki przeciwzapalne, czasami glikokortykosteroidy donosowe. Jaki antybiotyk na zatoki? To dokładnie określi lekarz po badaniu. Zwykle leczenia ostrego zapalenia zatok podejmuje się lekarz rodzinny, jeśli mu się nie udaje, do działania wkracza laryngolog.
Zapalenie zatok należy leczyć, bo choć wydaje się być schorzeniem powszechnym, jak każda choroba w przypadku zaniedbania daje powikłania, których lepiej uniknąć. Wśród powikłań należy zwrócić szczególna uwagę na te, które wynikają z szerzenia się infekcji na inne, okoliczne tkanki. W związku z tym może pojawić się zapalenie ucha, kości, a nawet zapalenie opon mózgowych.
Nie można jednak popadać w skrajność i przy najmniejszych objawach wdrażać od razu antybiotykoterapię. Wręcz przeciwnie, leki te powinny być stosowane jako ostateczność, szczególnie że w pierwszych dniach choroby nie mamy pojęcia, jaki czynnik go wywołał.
Wiele osób twierdzi, że zapalenia zatok nie da się wyleczyć co nie jest prawdą. Ta obiegowa opinia zwykle dotyczy osób, u których rozpoznano przewlekłe zapalenie zatok, ale nie wyeliminowano czynnika, które je wywołuje. Jako przykład najlepiej podać niewyleczony ząb, który stale będzie wywoływać infekcje.
Zdarza się, że w wyniku niepozornego zapalenia zatok rozwija się choroba, która może już stanowić zagrożenie dla naszego życia, dlatego nie lekceważmy takich objawów jak gorączka powyżej 39 stopni, sztywność karku, zaburzenia widzenia.
